Liever de liefde

Achter het script: lees wat Emily denkt in scene 48 van aflevering 2

Ik heb altijd geleefd met een gemis wat niet het mijne was. Een gemis dat mijn ouders hun hele leven met zich meedroegen en mij vormde. Het maakte mij tot wie ik ben.

Zolang ik me kan herinneren heb ik de neiging om alles van de positieve kant te bekijken. Wat een klein wonder is, want vier maanden nadat mijn zusje overleed, zat ik in de buik van mijn rouwende moeder. Ik moet via de navelstreng dus een geweldige dosis van het stresshormoon cortisol binnen hebben gekregen. Maar de depressies (of ADHD) die dat op latere leeftijd op had moeten leveren, zijn uitgebleven.

Wel heeft de dood van mijn zusje een groot effect op mij gehad. Dat ik assertief en extravert ben, is misschien wel uit noodzaak geboren. Als puber schreef ik ooit een opstel over hoe lastig het is om een dood zusje te hebben dat nooit iets fout had gedaan en waar dus ook niet tegen op te concurreren viel. Alsof het een wedstrijd om aandacht was die ik nooit kon winnen, zo voelde het soms. Als mijn moeder schilderde, kon ik hoog en laag springen, maar dan was ze mentaal verdwenen. Dan was ze geestelijk net zo ver weg als een probleem tiener met een game-verslaving. Pas nu begrijp ik dat mijn moeder zich zo kon verliezen in haar kunst omdat het voor haar ook een manier was om even alles te vergeten. Door te schilderen kon ze in een staat van ‘zijn’ terecht komen; zonder verleden, zonder toekomst, zonder verantwoordelijkheid. Ik schrijf, wandel of mediteer. Mijn moeder schilderde.

De kans is groot dat ook mijn positieve kijk op het leven gewoon een overlevingsmechanisme is. Bewust en onbewust deed ik enorm mijn best om mijn ouders gelukkig te maken. Nogal een opgave voor een klein meisje. Dat het soms zwaar op mijn schouders drukte, stopte ik weg onder een dikke laag voordelen. Want die zijn er ook echt. Ik heb altijd een enorme urgentie gevoelt om alles uit het leven te halen. Om van de tijd die we hier hebben te genieten. Dus is het glas bij mij tot vervelends toe half vol en ben ik van nature vrolijk. Of is dat dan dus niet van nature? Dat mijn opbeurende houding en oplossingsgerichtheid soms ook behoorlijk irritant kunnen zijn, begin ik eindelijk een beetje door te krijgen. Hè, hè, dat werd tijd, zullen sommige mensen die me kennen nu denken.

Dat het ook best zwaar is om vanaf je eerste stapjes met de eindigheid van het leven geconfronteerd te worden, werd me eigenlijk pas goed duidelijk toen mijn jongere zus onlangs een boek aan me gaf. ‘Lees maar,’ zei ze. ‘Je begrijpt wel waarom ik dit voor je moest kopen.’ En daar stond ie. De zin die ook mij naar de strot greep: Ik had dit altijd al gevoeld. Het was een oud verdriet zonder tranen. Het hing als behangpapier in alle kamers van ons huis. Als puber beplakte ik alle wanden van mijn kamer hermetisch met posters van films en filmsterren (er was geen kale muur meer te zien) maar dat verdriet kon ik niet weg plakken.

Nu ik zelf moeder ben, begrijp ik dat mijn ouders haar niet los konden laten. Ik vind het überhaupt ongelooflijk én bewonderenswaardig dat ze de kracht hadden om door te gaan. Maar mijn vader zegt altijd: ‘liever de liefde en het verdriet, dan de liefde niet gekend te hebben.’ Dus kreeg ik met de paplepel ingegoten hoe belangrijk het is om niet te vergeten. En om dat wat moeilijk en zwaar is bespreekbaar te maken. Juist het benoemen geeft ruimte voor vrolijkheid. En dat zit ook weer in Halverwege. Als kind hadden mijn jongste zus en ik feilloos door dat we hiermee bij mijn ouders konden scoren. Dat hun verdriet meedragen werd gewaardeerd. Dus maakten we op haar sterfdag haar grafje mooi en versierden we op haar geboortedag zelfgemaakte gedenksteentjes. Door op te groeien met dat besef van eindigheid, heb ik het leven nooit vanzelfsprekend gevonden. En daar ben ik ook dankbaar voor.

Een paar jaar geleden, mijn moeder was al dood, vond mijn vader een door haar geschreven briefje. Erop stond: Wat is de zin van het leven? Het er zijn voor elkaar, aanwezig zijn, liefde. De kwaliteit van het leven ligt niet in de duur, noch in het nut, maar in het er zijn voor elkaar, in de liefde. Om dat te onderstrepen schilder ik.

Om dat te onderstrepen schrijf ik. Leef! Heb lief!